Co to jest obrona cywilna?
Obrona cywilna to system, mający na celu ochronę ludności cywilnej przed niebezpieczeństwami wynikającymi z działań zbrojnych, klęsk żywiołowych lub katastrof, przezwyciężanie ich następstw i zapewnienie warunków koniecznych do przetrwania.
Siłą obrony cywilnej jest jej powszechność, co oznacza, że wszyscy obywatele uczestniczą w ochronie grup ludzi, którzy znaleźli się w sytuacji zagrożenia. Powszechność ta wymaga odpowiednich kwalifikacji i wiedzy o sposobach szybkiego reagowania w sytuacji zagrożenia.
Obrona cywilna w Polsce stanowi system o sprecyzowanych zadaniach, strukturach i formach działania. Jest zespolona ze wszystkimi szczeblami administracji państwowej i samorządowej, podmiotami gospodarczymi (niezależnie od osobowości prawnej), organizacjami społecznymi oraz z całym społeczeństwem. Szefem Obrony Cywilnej Gminy jest Burmistrz.
Zadania obrony cywilnej w czasie pokoju:
planowanie przedsięwzięć w zakresie ochrony przed skutkami działań zbrojnych zarówno ludności, jak i zakładów pracy i urządzeń użyteczności publicznej oraz dóbr kultury; wykrywanie zagrożeń i stwarzanie warunków do ostrzegania i alarmowania ludności; przygotowanie schronów i ukryć dla ludności oraz utrzymanie ich w gotowości do użycia; gromadzenie i przechowywanie indywidualnych środków ochronnych dla formacji obrony cywilnej i ludności; wyposażenie formacji obrony cywilnej w specjalistyczny sprzęt ratowniczy, przyrządy i aparaturę do wykrywania różnego rodzaju zagrożeń; systematyczne szkolenie w zakresie OC; kadr kierowniczych administracji rządowej i samorządowej; formacji OC; ludności w ramach powszechnej samoobrony; współdziałanie w zwalczaniu klęsk żywiołowych i zagrożeń środowiska oraz usuwanie ich skutków.
Zadania obrony cywilnej w czasie wojny:
wykrywanie zagrożeń oraz ostrzeganie i alarmowanie; organizacja ewakuacji ludności; zaciemnianie i wygaszanie oświetlenia; organizacja oraz przeprowadzenie akcji ratunkowej; udzielanie pomocy medycznej poszkodowanym; organizacja pomieszczeń oraz zaopatrzenie dla poszkodowanej ludności; zaopatrzenie ludności w sprzęt oraz środki ochrony indywidualnej; likwidacja skażeń i zakażeń; zabezpieczenie dóbr kultury, urządzeń użyteczności publicznej, ważnej dokumentacji; doraźna pomoc w przywracaniu i utrzymaniu porządku w strefach dotkniętych klęskami; doraźne przywracanie działania niezbędnych służb użyteczności publicznej, w tym pomoc w budowie i odbudowie awaryjnych ujęć wody pitnej; pomoc w ratowaniu żywności i innych dóbr niezbędnych do przetrwania; doraźna pomoc w grzebaniu zmarłych
Rola samorządu terytorialnego w zakresie ochrony ludności (gmina)
Jedną z ważniejszych funkcji współczesnego państwa jest zapewnienie obywatelom warunków ochrony przed potencjalnymi i realnymi niebezpieczeństwami związanymi z występowaniem klęsk żywiołowych, terroryzmu (bioterroryzmu) i innych podobnych zdarzeń, powodowanych postępem cywilizacyjnym lub działalnością człowieka, a także wynikających z działań zbrojnych.
Ochrona ludności polega na realizacji przedsięwzięć mających na celu zapewnienie bezpieczeństwa ludziom, mieniu i środowisku – w razie wystąpienia zagrożeń spowodowanych zarówno działaniem sił przyrody (klęski żywiołowe) i rozwojem cywilizacyjnym (awarie, katastrofy), jak również działaniami wojennymi i terrorystycznymi. Umownie ochrona ludności obejmuje cztery etapy działań:
– zapobieganie, czyli przedsięwzięcia minimalizujące straty, a w tym: prace legislacyjne, planowanie, tworzenie zapasów, budowa struktur organizacyjnych, realizacja budowli i systemów zabezpieczających (ukrycia, schrony, wały przeciwpowodziowe, kontrola graniczna i przewozowa itp.).
– osiąganie gotowości, a w tym: prowadzenie badań, doskonalenie służb ratowniczych, ich wyposażenie, edukacja społeczeństwa, szkolenie i ćwiczenia, opracowywanie procedur działania.
– reagowanie na zagrożenia, a w tym: organizowanie ośrodków kierowania i koordynacji, poszukiwanie i udzielanie pomocy poszkodowanym, likwidacja ognisk zagrożeń, mobilizowanie służb ratowniczych i ochotników, informowanie władz, środków masowego przekazu i społeczeństwa.
– odbudowa, czyli przywracanie stanu normalnego, a w tym: szacowanie strat, informowanie o prawach i obowiązkach, sprawne administrowanie, aktywizacja odbudowy zniszczeń i uszkodzeń, analizowanie potrzeb i realizacja zobowiązań, zapewnienie pomocy społecznej, precyzowanie wniosków.
Do zadań ochrony ludności należy między innymi określenie zagrożeń, przeciwdziałanie ich powstawaniu oraz zapewnienie ochrony ludności w okresie zagrożeń, w tym w czasie wojny, a także organizacja i zapewnienie funkcjonowania systemu zarządzania kryzysowego. Terenowymi organami ochrony ludności są wojewodowie, starostowie, wójtowie lub burmistrzowie (prezydenci miast).
Do zakresu działania terenowych organów ochrony ludności należy między innymi:
– w gminie: lokalizacja źródeł zagrożeń, ich likwidacja i usuwanie skutków, monitorowanie i alarmowanie ludności, koordynowanie działań ratowniczych oraz kierowanie siłami ratowniczymi i ewakuacją ludności przy pomocy gminnego zespołu zarzadzania kryzysowego, mobilizacyjne przygotowanie do rozwinięcia służb dla realizacji zadań ochrony ludności cywilnej w okresie wojny, organizacja szkolenia ludności w dziedzinie powszechnej samoobrony.
– w powiecie: określanie zagrożeń oraz planowanie zapobiegania im na administrowanym obszarze, monitorowanie i alarmowanie ludności oraz koordynowanie działań ratowniczych i porządkowo –ochronnych oraz zarządzanie w sytuacjach kryzysowych przy pomocy powiatowego centrum zarządzania kryzysowego;
Poradnik "Bądź gotowy – poradnik na czas kryzysu i wojny" do pobrania w linku poniżej:
Co zawiera poradnik "Bądź gotowy":
„Bądź gotowy – poradnik na czas kryzysu i wojny” to materiał przygotowany przez Rządowe Centrum Bezpieczeństwa, który zawiera informacje jak radzić sobie w sytuacjach zagrożenia.
Sytuacje kryzysowe mogą wynikać z różnych okoliczności i dzięki przygotowaniu oraz planowaniu zachowań na wypadek wystąpienia zagrożeń można zwiększyć szansę na zapewnienie sobie i swoim bliskim bezpieczeństwa oraz ograniczyć straty materialne.
Poradnik zawiera wskazówki jak przygotować się do sytuacji zagrożenia zdrowia i życia, konieczności ewakuacji czy wybuchu wojny.
W pierwszej części poradnika przedstawiono:
- jak przygotować się do sytuacji kryzysowej,
- jak reagować na sygnały alarmowe,
- w jaki sposób przygotować rodzinę na zagrożenie ,
- jak chronić się przed dezinformacją,
- jak przygotować zapasy na czas zagrożenia i co powinien zawierać zestaw ewakuacyjny
Druga część poradnika opisuje działania w sytuacji zagrożenia. W czasie kryzysu i wojny musimy być gotowi do stawienia czoła szczególnym zagrożeniom jak np. skażenie terenu, brak dostaw energii elektrycznej i wody, konieczność ewakuacji lub schronienia, spotkanie z obcym wojskiem czy sytuacja zakładnicza.
Wiedza ta pozwoli na zachowanie spokoju i zwiększy szansę na przeżycie.
Poradnik zawiera również wskazówki dotyczące udzielania pierwszej pomocy, listę kontrolną plecaka ewakuacyjnego oraz tabelę na najważniejsze numery i dane, którą należy uzupełnić i mieć przy sobie.
Poradnikowi towarzyszy materiał filmowy zrealizowany w ramach „Akademii Bezpieczeństwa RCB”, który został przygotowany we współpracy z rzecznikiem prasowym Komendanta Głównego PSP oraz ekspertem ds. bezpieczeństwa, byłym żołnierzem jednostki GROM.